İş hayatında cinsiyet eşitliği ilkesi genel olarak geçerli olsa da, bazı özel durumlar ve şartlar gereği, kadın işçilere yönelik düzenlemeler ve pozitif ayrımcılık uygulanabilmektedir. Bu düzenlemeler, kadın işçilerin iş gücü piyasasına eşit bir şekilde katılmalarını sağlamak ve belirli biyolojik durumların yol açabileceği mağduriyetleri engellemek için getirilmiştir. Özellikle hamilelik dönemi, kadın işçiler için özel düzenlemeler gerektiren bir süreçtir.
Hamilelik dönemi, kadın işçiler için fiziksel ve psikolojik açıdan zorlu bir süreç olabilmektedir. Bu nedenle, hamilelik dönemindeki kadın işçilerin çalışma saatlerinde özel düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelerle amaç, kadın işçilerin hem sağlıklı bir şekilde çalışabilmelerini sağlamak hem de iş yaşamından kopmamalarını garanti altına almaktır.
Hamilelik Dönemi ve Gece Çalışması: Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik’in 9. maddesi, gebe çalışanların, doktor raporu ile hamileliklerinin tespitinden itibaren, doğuma kadar gece postalarında çalıştırılamayacaklarını belirtmektedir. Ayrıca, emziren kadın işçilerin de doğum tarihinden itibaren bir yıl süreyle gece postalarında çalıştırılmaları yasaktır. Bu düzenlemeyle, gebe ve emziren kadınların gece mesaisi yapmaları engellenmiş olur, böylece kadın işçilerin sağlıkları korunarak iş gücüne katılımları sağlanır.
Gece Çalışması Tanımı: 4857 sayılı İş Kanunu’nun 69. maddesinde gece çalışması, en geç saat 20.00'de başlayıp, en erken saat 06.00'ya kadar süren ve her durumda en fazla 11 saat süren bir dönem olarak tanımlanmıştır. Bu süre zarfında kadın çalışanların sağlığı göz önünde bulundurularak, gebelik durumunda gece çalışması yapılması yasaklanmıştır.
Yönetmelikteki Hükümler: İş Kanunu genel olarak haftalık çalışma sürelerini düzenlese de, hamilelik ve emzirme dönemindeki kadın işçiler için geçerli olan hükümler, Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik'te belirtilmiştir. Bu düzenleme, hamile çalışanların daha rahat ve sağlıklı bir şekilde çalışma hayatına katılabilmesini sağlamak amacıyla özel olarak yapılmıştır.
İşveren, işyerindeki tüm çalışanlarına eşit davranmakla yükümlüdür. Bu eşitlik ilkesi, kadın işçilerin hamilelik ve doğum gibi biyolojik durumlarına dayalı olarak, işyerinde farklı uygulamalara tabi tutulmalarını engellemeyi amaçlamaktadır.
Eşit Davranma İlkesi: İş Kanunu’nun 5. maddesi, işverenin cinsiyet veya gebelik gibi biyolojik sebeplerle işçilerine doğrudan veya dolaylı olarak farklı işlem yapamayacağını belirtmektedir. İşverenin, hamile olan bir çalışana gebeliğinden dolayı farklı bir uygulama yapabilmesi yalnızca biyolojik sebeplerin zorunlu kılması durumunda mümkündür. Bunun dışında, gebelik nedeniyle işçiye yapılan farklı uygulamalar, eşit davranma ilkesine aykırılık taşır ve hukuken geçerli olmayacaktır.
Pozitif Ayrımcılık ve Eşitlik: İşverenin, kadın işçilerine, doğrudan gebelikle ilgili özel düzenlemeler yaparak sağladığı avantajlar, pozitif ayrımcılık olarak kabul edilebilir. Ancak bu ayrımcılığın, kadın işçilerin çalışma yaşamına daha etkin bir şekilde katılmalarını sağlamak amacıyla yapılması gerektiği belirtilmiştir. Bu düzenlemeler, kadınların daha adil bir şekilde çalışabilmesini sağlamak için yasal zemine dayandırılmıştır.
Kadın çalışanlar için gebelik dönemi ve sonrasında işyerlerinde yapılan düzenlemeler, onların sağlığını korumak ve iş gücü piyasasında eşit bir şekilde yer almalarını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Bu düzenlemelerden bazıları şunlardır:
İş Kanunu, işverenin biyolojik sebeplerle bazı farklılıklar uygulayabileceğini kabul etse de, bunun zorunlu olmadıkça yapılmaması gerektiğini vurgular. Hamilelik nedeniyle işverenin, kadın çalışana yapılan işin niteliğine veya biyolojik durumuna uygun bir düzenleme yapması, ancak bunun dışında yapılacak ayrımcılığın hukuka aykırı olacağı ifade edilmiştir.
Sonuç olarak, hamilelik dönemi için yapılan düzenlemeler, kadın işçilerin iş yaşamından kopmamaları ve sağlıklarını koruyabilmeleri adına oldukça önemlidir. İş Kanunu ve ilgili yönetmeliklerdeki düzenlemeler, kadın işçilerin eşit haklarla çalışma hayatına katılmalarını teşvik etmek amacıyla oluşturulmuş ve bu hakların ihlali durumunda hukuki yaptırımlar öngörülmüştür.
Geçmez Hukuk Bürosu
