Ücret, işçinin iş sözleşmesine dayanarak, işverenin gözetimi altında gerçekleştirdiği iş karşılığında aldığı ödemeyi ifade eder. İş sözleşmesinin temel unsurlarından biri olan ücret, işçiyi işverene bağımlı kılmakla birlikte, aynı zamanda işçinin geçimini sağlayabilmesi açısından büyük öneme sahiptir. Bu sebeple, işçinin işverene olan borçları nedeniyle ücretinden takas yapılması durumu Türk Borçlar Kanunu'nda özel olarak düzenlenmiştir.
Türk Borçlar Kanunu'nun 407. maddesi uyarınca, işverenin işçiden olan alacağını ücret üzerinden takas etmesi genellikle yasaklanmıştır. Bu maddeye göre, işveren, işçinin rızası olmadan işçiden olan alacağı ile ücretini birleştiremez. Ancak, işçinin işverene kasten verdiği zararlar sonucunda mahkeme kararıyla belirlenen alacaklar, ücretin haczedilebilir kısmı kadar takas edilebilir.
İşçinin, işverene olan borcunu ücretinden takas edilmesine izin veren iki özel durum bulunmaktadır. Birincisi, işçinin özgür iradesiyle ve işverenin baskısı olmadan takasa rıza göstermesidir. İkinci durum ise, işçinin kasıtlı olarak işverene zarar vermesi sonucu ortaya çıkan ve mahkeme kararıyla belirlenen alacakların ödenmesidir. Bu durumda, işveren, işçinin rızasına başvurmadan tazminat tutarı kadar işçinin ücretinden kesinti yapabilir, ancak bu takasın işçinin haczedilebilen ücret miktarını aşmaması gerekmektedir.
İşçinin ücretinin haczedilebilecek kısmı, hem İcra ve İflas Kanunu hem de İş Kanunu'na göre sınırlıdır ve bu miktar işçi ücretinin yalnızca dörtte biri kadardır. Bu sınırı aşan takaslar hukuken geçerli değildir.
İş Kanunu'nun 24/2-e maddesi, işverenin işçinin ücretini kanun ya da sözleşmeye aykırı olarak eksik ödemesi durumunu, işçi için haklı fesih sebebi olarak kabul etmektedir. Bu madde ile işverenin ücretten herhangi bir yasal dayanak olmadan yaptığı kesintiler engellenmeye çalışılmaktadır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin içtihatlarına göre, işçinin yazılı izni olmadan yapılan maaş kesintileri, işçi için haklı fesih sebebi oluşturur.
Geçmez Hukuk Bürosu
