İşveren ve İşçi Arasındaki Hak ve Borçlar
İşveren ile işçi arasında yapılan iş sözleşmesi, her iki tarafa da haklar ve yükümlülükler getirir. İş akdi, başlangıçta öngörülemeyen nedenlerle işveren veya işçi için sürdürülemez hale gelebilir. Kanun, iş akdinin nasıl sona erdirileceğini ve iş akdi sonlandırılan tarafın hangi durumlarda haklı sayılabileceğini düzenler.
İş Güvencesi ve İş Kanunu
Yasa, işçiyi koruma amacı güder ve işverenin iş akdini belirli durumlarda sona erdirme hakkını kısıtlar. İş Kanunu'na göre işçiye sağlanan iş güvencesi sınırsız değildir. İş Hukuku, işverene işçiyi çalıştırma zorunluluğu getirmez, yani işveren, birlikte çalışmak istemediği bir işçiyi işten çıkarabilir.
İşe İade Davasının Tanımı
İşvereni tarafından iş akdi feshedilen işçi, feshin geçersiz olduğunu düşündüğünde, iş güvencesinden yararlanarak işe iade talebinde bulunabilir. İşe iade davası, iş sözleşmesinin geçersiz bir nedenle sonlandırıldığı durumlarda işçi tarafından açılabilir; işverenin bu davayı açma hakkı bulunmaz.
İşe İade Davası Açma Şartları
1. İşyerinde Çalışan İşçi Sayısı
İşe iade davası açabilmek için işyerinde en az 30 işçi çalışıyor olmalıdır. Hesaplamada, işçinin çalıştığı işyerinin yanı sıra, işverenin diğer işyerlerindeki işçi sayısı da dikkate alınır. Örneğin, bir market zincirinin farklı şubelerinde toplam işçi sayısı 30'dan fazlaysa, işçi işe iade davası açabilir.
2. Çalışma Süresi
İşçinin işyerinde en az 6 aydır çalışıyor olması gerekir. Ancak yer altı işlerinde çalışan işçiler için bu şart aranmaz. İşçinin çalıştığı süre, işverenin tüm işyerlerinde geçirdiği süreyi kapsar. Belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiler, işe iade davası açma hakkına sahip değildir.
3. İşveren Vekilleri
İş güvencesinden yararlanmak için işçinin, işyerini yöneten işveren vekillerinden biri olmaması gerekmektedir.
Geçerli Sebep
İşveren, iş sözleşmesini geçerli bir sebebe dayanarak feshetmelidir. Geçerli sebep, işçinin verimliliği, davranışları veya işin gerektirdiği sebepler olabilir. Kanun, geçerli sebeplerin neler olduğunu belirler, ancak mahkeme kararlarıyla da şekillenebilir.
Geçerli Sebep Olmayan Durumlar
İşveren, iş sözleşmesini feshederken geçerli sebep sunmak zorundadır. Geçerli sebep olarak kabul edilmeyen durumlar arasında işçinin düşük performansı, sık işe geç gelmesi veya ekonomik kriz gibi faktörler yer alabilir. Bu sebeplerin ispatlanması gerekir.
Fesih Bildirimi
İşveren, iş sözleşmesini İş Kanunu madde 19/1 uyarınca yazılı olarak feshetmelidir. Fesih nedeninin açıkça belirtilmemesi durumunda işçi işe iade davası açabilir.
Savunma Alma Yükümlülüğü
İş sözleşmesi, işçinin savunması alınmadan feshedilemez. İş Kanunu, işçinin savunmasının alınmasını zorunlu kılar.
İşe İade Davası Açma Süresi
İşçi, iş akdinin feshedildiği tarihten itibaren 30 gün içinde işe iade davası açmalıdır. Bu süre içinde dava açılmaması durumunda, fesih kabul edilmiş sayılır.
Avukat Tutma Zorunluluğu
İşe iade davasında avukat tutmak zorunlu değildir, ancak hukuki yardım alınması, tazminat miktarları ve diğer hukuki işlemler açısından önemlidir.
Davaların Süresi
İşe iade davaları, 2 ay içinde sonuçlanmalıdır; temyiz ise 1 ay içinde tamamlanmalıdır. Ancak, uygulamada süreler uzayabilir.
Diğer İşlerde Çalışma
İşe iade davası devam ederken işçi başka bir işte çalışabilir. Ancak, tazminatlar belirlenirken, yeni işe başlama tarihi göz önünde bulundurulur.
İşe Başlatılmama Durumu
Eğer işe iade davası sonucunda işçi işe başlatılmazsa, iş sözleşmesi feshedilmiş sayılır ve kıdem tazminatı gibi haklar ödenir.
İşsizlik Sigortası Ödeneği
İşe iade davası açan işçi, işsizlik sigortası ödeneğini iade etmek zorunda kalabilir, çünkü dört aylık süre için aldığı ödenek çalışılmayan süreyi kapsar.
İşe iade davası, davalının yerleşim yeri veya işyerinin bağlı olduğu iş mahkemesinde açılabilir.
Geçmez Hukuk Bürosu
