Çek Tanımı ve İbraz Süresi: Çek, bankaya hitaben yazılmış bir kıymetli evraktır. Çeklerde vade değil, ibraz süresi bulunur. Çekin düzenlenmesiyle ilgili olarak, 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun'un 10. maddesine göre, muhatap banka süresinde ibraz edilen çekte karşılık bulunmaması durumunda her çek yaprağı için belirli bir tutarı ödemekle yükümlüdür.
Bankanın Sorumluluğu ve Belirleme: Bu yükümlülük, hesap sahibi ile banka arasında çek defterinin teslimi sırasında yapılan ve dönülemeyen bir gayri nakdi kredi sözleşmesine dayanır. Bankanın sorumluluk miktarı, Merkez Bankası tarafından her yıl Ocak ayında belirlenir ve Resmî Gazete’de yayımlanır. 26 Ocak 2015 tarihinden itibaren, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için karşılığının bulunmaması durumunda bankaların ödemekle yükümlü olduğu miktar 1.200,00 TL'dir.
Çekin Süresinde İbrazı: Meşru çek hamilleri, bankanın sorumlu olduğu miktarı almak için çeki süresinde bankaya ibraz etmelidir. Çekin süresinde bankaya ibraz edilmemesi durumunda, bankanın 3167 Sayılı Kanun'un 10. maddesinden kaynaklanan sorumluluğu ortadan kalkar.
Karşılıksız Çek ve Ceza: Çek üzerinde yazılı düzenleme tarihine göre ibraz süresi içinde yapılan karşılıksız işlemi nedeniyle, hamilin şikâyeti üzerine, ilgili kişi hakkında her bir çekte 1.500 güne kadar adlî para cezasına karar verilebilir. Ancak, bu ceza, çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz.
Uyuşmazlık Davaları: Çekle ilgili uyuşmazlık davaları, asliye ceza mahkemelerinde, çekin bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer mahkemesinde veya hesap sahibinin ya da şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülür. Çekle ilgili takip işlemleri, 6 aylık zamanaşımı süresi içinde başlatılmalıdır; aksi halde çek kambiyo senedi vasfını yitirebilir ve zamanaşımı def’i ile karşılaşılabilir.
Çek Kanunu Madde 5/4: “Karşılıksız çek düzenleyen, adına karşılıksız çek düzenlenen ve ileri düzenleme tarihli çek üzerinde yazılı tarihe göre kanunî ibraz süresi içinde ibrazında, karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmayan gerçek ve tüzel kişi hakkında, soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısının talebi üzerine, sulh ceza hâkimi tarafından, kovuşturma evresinde ise resen mahkeme tarafından, karşılıksız çıkan her bir çekle ilgili olarak, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilir.”
Hükmün Açıklanmasının Ertelenmesi ve Yasağı: Karşılıksız çek keşide etme suçu nedeniyle hükmün açıklanmasının ertelenmesi veya geri bırakılması kararı verilemez. Ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilen kişi, elindeki tüm çek yapraklarını ait olduğu bankalara iade etmekle yükümlüdür ve bu kişi adına yeni bir çek hesabı açılamaz.
Geçmez Hukuk Bürosu
