Çalışma hakkı, Anayasa'da güvence altına alınmış bir hak olarak öne çıkar. Anayasa, çalışmanın hem bireyin hakkı hem de topluma karşı bir sorumluluk olduğunu ifade ederken, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kimsenin zorla ücretsiz çalıştırılamayacağını vurgular.
Maaş, işçinin verdiği emeğin karşılığında ödenen bir bedeldir. Yasal olarak maaş, senet veya çek gibi kıymetli evraklarla değil, yalnızca para ile ödenebilir. Maaşın her ay en az bir kez, Türk Lirası üzerinden ve banka aracılığıyla ödenmesi zorunludur.
Yasal düzenlemeler gereği işçilere maaş ödemesi en geç 30 günde bir yapılmalıdır. Bu süre, tarafların karşılıklı anlaşması ile bir haftaya kadar indirilebilse de, maaş ödemesinin bir aydan fazla gecikmesi mümkün değildir. İş Kanunu'na göre maaş ödemelerinde belirlenen tarihlere riayet edilmelidir; aksi takdirde işçilerin yasal haklarını kullanması mümkündür.
İşveren, çalışanların maaşlarını en fazla 20 gün geciktirebilir. Bu sürenin aşılması durumunda, işçiler çalışmayı durdurma hakkına sahiptir ve bu durum grev olarak nitelendirilmez. İşveren, işçilere bu nedenle herhangi bir yaptırım uygulayamaz. Ayrıca işçiler, gecikmiş maaşları için yasal yollara başvurarak, alacaklarını faiziyle talep edebilirler.
Maaşı ödenmeyen işçiler, iş sözleşmelerini tek taraflı feshetme hakkına sahiptir. Bu durumda, işçiye kıdem tazminatı ödenir ve ihbar süresine uyması gerekmez. Ayrıca, maaş dışındaki tüm hak ve alacaklar, en yüksek faiz oranı ile birlikte talep edilebilir. İşçilerin maaşlarını ödemeyen işverenler, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından da yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.
İş Kanunu'nun 24. maddesi, işverenin işçinin maaşını eksik ödemesi veya hiç ödememesi durumunda işçinin derhal fesih hakkını düzenler. Bu kapsamda, işçi sadece çıplak maaşı değil, fazla mesai ve diğer ek ödemeler için de hak talep edebilir.
Maaşı ödenmeyen işçi, işten ayrıldığında kıdem tazminatına ve diğer işçilik haklarına hak kazanır. Ayrıca, kullanılmayan yıllık izinler de ücrete çevrilir. İşçinin tüm hakları, bankaların mevduat hesaplarına uygulanan en yüksek faiz oranı üzerinden hesaplanarak ödenir.
Yargıtay, işçinin haklı fesih sebebi olarak maaşların ödenmemesi durumunu kabul eder ve bu durumlarda işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerektiğini belirtir. Fesih durumunda işçinin tüm işçilik alacaklarının faiziyle birlikte ödenmesi gerektiği yönünde kararlar mevcuttur.
Geçmez Hukuk Bürosu
