Not tespit davası, eğitim kurumlarında sınav sonuçlarının hukuka uygunluğunu denetlemek amacıyla açılan bir davadır. Bu dava, öğrencilere yanlış değerlendirildiğini düşündükleri sınav sonuçlarına itiraz etme hakkı tanır. Öğrenciler, aldıkları notun yanlış hesaplandığını veya haksız bir şekilde belirlendiğini iddia ederek, bu notun iptali için idare mahkemelerine başvurabilirler. Uygulamada bu tür davalar, "not tespit davası" olarak adlandırılmaktadır.
Not tespit davaları, ilköğretimden yükseköğretime kadar tüm eğitim kademelerinde yapılan sınavları kapsar. Hem yazılı hem de sözlü sınav sonuçları bu dava konusu olabilir. Öğrenciler, öğretmenleri veya ilgili idare tarafından belirlenen notların yargı denetimine tabi tutulmasını isteyebilirler.
Bu davaların temel amacı, öğrencilerin sınav sonuçlarının hukuki denetimini sağlamaktır. Öğrenciler, sınavlarda aldıkları notların hukuka aykırı olduğunu düşündüklerinde bu notların iptali için dava açabilirler.
Sınavın yazılı veya sözlü olması, yargı denetimine engel teşkil etmez. Danıştay’ın sözlü sınavlarla ilgili verdiği çeşitli kararlar da bu tür davaların açılabileceğini göstermektedir. ÖSYM’ye karşı açılan davalarda ise 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 20/B maddesi uyarınca özel yargılama kuralları geçerlidir.
Not tespit davasını açan taraf, kendisine haksız bir not verildiğini iddia eden öğrencilerdir. Öğrenciler, hangi eğitim kademesinde olursa olsun, aldıkları notun iptali için dava açabilirler. Ancak, 18 yaşından küçük öğrencilerin dava açabilmesi için velilerinin rızası gereklidir.
Davalı taraf, öğrencinin eğitim gördüğü kurumun bağlı olduğu idari birimdir. İlköğretim ve lise davalarında ilçe kaymakamlığı veya il valiliği davalı olabilirken, üniversite davalarında üniversite rektörlüğü davalı taraf olarak gösterilmelidir.
Not tespit davaları, idari işlemin tebliğinden itibaren 60 gün içinde açılmalıdır. Ancak bu sürenin sonuna kadar beklemek öğrencinin hak kaybına yol açabileceğinden, mümkün olan en kısa sürede dava açılmalıdır.
Dava, idare mahkemesine hitaben yazılacak bir dilekçe ile açılır. Dilekçede davacı öğrencinin bilgileri, davalı idare, dava konusu sınav ve itiraz edilen not gibi detaylar yer almalıdır. Dilekçe, idare mahkemesine doğrudan veya başka bir mahkeme aracılığıyla gönderilebilir.
Bu davalarda genellikle bilirkişi incelemesi yapılır. Davacı öğrencinin sınav kağıdı, diğer öğrencilerin sınav kağıtlarıyla karşılaştırılarak değerlendirilir. Bilirkişi raporu, mahkeme tarafından değerlendirilerek nihai karar verilir.
Davalı işlemin yürütmesi, dava sonucuna kadar durdurulabilir. Bunun için, davacının böyle bir talepte bulunması gerekir. Mahkeme, bilirkişi raporuna dayanarak işlemin yürütmesini durdurabilir ve nihai kararını verir.
Dava, aleyhine sonuçlanan tarafın yargılama giderlerini ödemesi ile sonuçlanır. Eğer dava iptal kararı ile sonuçlanırsa, davalı idare davacıya yargılama giderlerini ödemek zorundadır.
Sözlü ve uygulamalı sınavlar konusunda Danıştay, delil yetersizliği nedeniyle bu sınavların iptali taleplerini genellikle reddetmektedir. Sınavın yapıldığı anın tekrar değerlendirilememesi, bu tür davaların reddine neden olabilmektedir.
Milli Eğitim Bakanlığı ve ÖSYM tarafından yapılan sınavlar da yargısal denetim altındadır. Ancak bu davalarda özel yargılama usulleri uygulanır ve dava açma süresi sadece 10 gündür.
Hatalı not verilmesi durumunda açılacak tazminat davalarında, Danıştay bu durumu bir hizmet kusuru olarak görmemekte ve tazminat taleplerini genellikle reddetmektedir.
Eğitim hayatı boyunca sınav sonuçlarının adil bir şekilde değerlendirilmesi, öğrencilerin geleceği açısından büyük önem taşır. Not tespit davaları, bu konuda hukuki bir yol sunar; ancak dava süreci karmaşık ve teknik detaylar içermektedir. Öğrencilerin haklarını tam anlamıyla savunabilmeleri için profesyonel hukuki destek almaları önemlidir.
Bir avukatın rehberliği, dava sürecinin doğru yönetilmesini, gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanmasını ve hukuki hakların en iyi şekilde savunulmasını sağlar. Özellikle yasal sürelerin takibi, dilekçelerin usulüne uygun şekilde hazırlanması ve yargılama sürecindeki teknik detayların dikkate alınması, profesyonel bir avukat yardımıyla çok daha etkin bir şekilde gerçekleştirilebilir.
Geçmez Hukuk Bürosu
