Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, alkollü araç kullanma veya uyuşturucu madde etkisi altında ya da başka bir sebeple güvenli bir şekilde araç süremeyen kişilerin araç kullanması ve başkalarının hayatını, sağlığını veya mal varlığını tehlikeye sokacak şekilde araç sürmesi veya trafik kazasına sebep olması durumunda işlenir (TCK md.179/2-3).
Ulaşım güvenliğini sağlamak amacıyla konulmuş işaretleri değiştirerek, kullanılmaz hale getirerek, kaldırarak, yanlış işaretler vererek, yollar üzerine bir şey koyarak veya teknik sistemlere müdahale ederek başkalarının hayatını, sağlığını veya mal varlığını tehlikeye sokan kişi de trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu işlemiş olur (TCK m.179/1).
Trafik güvenliğini kasten tehlikeye sokma suçu TCK m.179’da düzenlenmiştir:
TCK m.179 — (1) Kara, deniz, hava veya demiryolu ulaşımının güvenliğini sağlamak amacıyla konulan işaretleri değiştirerek, kullanılmaz hale getirerek, kaldırarak, yanlış işaretler vererek, geçiş, varış, kalkış veya iniş yolları üzerine bir şey koyarak ya da teknik sisteme müdahale ederek, başkalarının hayatını, sağlığını veya mal varlığını tehlikeye sokan kişi bir yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Kara, deniz, hava veya demiryolu araçlarını kişilerin hayatını, sağlığını veya mal varlığını tehlikeye atacak şekilde kullanan kişi üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Alkol veya uyuşturucu madde etkisi altında ya da başka bir sebeple güvenli bir şekilde araç kullanamayan kişinin araç kullanması durumunda yukarıdaki fıkra hükümleri uygulanır.
Karayolları Trafik Kanunu’na (KTK) göre, 1 promilin üzerinde alkollü araç kullanan sürücüler, TCK md.179’da belirlenen trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçunu işlemiş olur (Karayolları Trafik Kanunu md.48/6).
Karayolları Trafik Kanunu m.48/6-7
—m.48/6 Yapılan tespit sonucunda, 1.00 promilin üzerinde alkollü olduğu tespit edilen sürücüler hakkında Türk Ceza Kanunu'nun 179. maddesinin üçüncü fıkrası hükümleri uygulanır.
—m.48/7 Hususi otomobil sürücüleri için 0.50 promil, diğer araç sürücüleri için 0.20 promil üzerinde alkollü olan sürücülerin trafik kazasına sebebiyet vermesi durumunda Türk Ceza Kanunu'nun ilgili hükümleri uygulanır.
Trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma suçu; dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranışlarla işlenebilir:
TCK m.180 — Deniz, hava veya demiryolu ulaşımında, kişilerin hayatını, sağlığını veya mal varlığını tehlikeye taksirle neden olan kişi üç aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
TCK md.179'da düzenlenen trafik güvenliğini kasten tehlikeye sokma suçu kasten işlenen suçlardandır. Suçun en yaygın işlenen şekli, 1 promil üzerinde alkollü araç kullanarak işlenir. Alkollü araç kullanma, güvenli sürüş yeteneğini azaltması veya ortadan kaldırması nedeniyle belirli oranlarla suçun unsuru haline getirilmiştir. TCK md.180'de suçun taksirli hali düzenlenmiştir. Taksirle trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, taksirli hareket sonucu kişilerin hayatını, sağlığını veya mal varlığını tehlikeye sokmaktır.
Failin trafik güvenliğini kasten veya taksirle tehlikeye sokma suçu işlemesi nedeniyle bir zarar meydana gelmesi şart değildir. Önemli olan kusurlu hareket neticesinde trafik güvenliğinin tehlikeye düşürülmesidir. Zarar meydana geldiğinde fail, oluşan zararlı sonuçtan sorumlu tutulur. Örneğin, 1 promilin üzerinde alkollü araç kullanan kişi trafik kazasına neden olarak bir kimsenin yaralanmasına neden olmuşsa, taksirle yaralama suçu kapsamında cezalandırılacaktır.
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, kasıtlı bir suç olarak düzenlenmiştir ve ancak kasten işlenebilir. Bu suçun oluşabilmesi için, failin tehlikeli sevk ve idaresinin iradi davranıştan kaynaklanması gerekir. Failin kasıtla hareket etmesi yeterli olup saik (özel kast) aranmamıştır. Ancak sanığın kastının, fiilinin başkalarının hayatı, sağlığı ya da mal varlığı bakımından tehlikeye neden olabileceğini kapsaması gerekir. Aracın tehlikeli olabilecek şekilde sevk ve idare edilmesi, çoğu zaman bir trafik kuralına da aykırılık oluşturmaktadır. Failin bir trafik kuralını bilinçli olarak ihlal etmesi durumunda kasıt unsuru gerçekleşecektir. Kural ihlalinin kasta ya da en azından olası kasta değil taksire dayanması, başka bir anlatımla dikkatsiz ve tedbirsiz davranışlarının herhangi bir tehlikeye yol açması hâlinde kasıt unsurunun gerçekleşmemesi nedeniyle bu suç oluşmayacak, kuralın kasta değil taksire dayalı olarak ihlali neticesinde ölüm veya herhangi bir yaralanma meydana gelmiş ise fiil yalnızca taksirle öldürme ya da yaralama suçunu teşkil edecektir (CGK-2019/585).
TCK m.179’da yer alan trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, bir somut tehlike suçudur. Yani, failin cezalandırılması için somut bir tehlikenin doğması gerekir. Bu suçun oluşabilmesi için yapılan eylem ile tehlikelilik hâlinin gerçekleşmesi ya da gerçekleşmesinin mümkün olması gerekir. Bu nedenle suçun unsurlarının oluşup oluşmadığı tartışılırken tehlikelilik halinin gerçekleşip gerçekleşmediği tespit edilmelidir. Örneğin, otomobil ile trafikte zikzak çizen kimse, trafik güvenliğini tehlikeye sokan somut bir tehlike oluşturmaktadır. Trafikte yapılan eylemin tehlikelilik hali meydana getirip getirmediği her somut olayın özelliğine göre değerlendirilmelidir.
Kanunda; kara, hava, deniz ve demiryolu araçlarının trafikte kullanılmalarına ilişkin bir takım kurallar öngörülmüştür. Bu kurallar trafik güvenliğini sağlamanın yanında, kişilerin hayat, sağlık ya da mal varlıklarını korumaya yönelik olup, uyulmaması hâlinde trafik güvenliği tehlikeye düşürülebilmektedir. Ancak her kural ihlalinin mutlaka kişiler bakımından tehlikeye neden olacağını söylemek de mümkün değildir. Bu durumda tehlikeye neden olma hâlinin somut olayın özelliklerine göre değerlendirilmesi gerekmektedir. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma, somut tehlike suçudur. Bu suçun oluşabilmesi için suç tanımında yer alan eylemin gerçekleştirilmesi yeterli olmayıp, tehlikelilik hâlinin gerçekleşmesi ya da gerçekleşmesinin mümkün bulunması zorunludur. Bu nedenle her somut olay bakımından tehlikeye neden olma ögesinin varlığı aranmalıdır.(CGK-2019/585).
TCK md.179 doğrultusunda trafiği tehlikeye atmanın maddi unsurları şu şekilde sıralanmaktadır:
-Ulaşımın güvenliğini sağlayan işaretlerin değiştirilmesi, kaldırılması, kullanılmaz hale getirilmesi suretiyle başkalarının hayatı, sağlığı veya mal varlığı bakımından bir tehlikeye neden olunması,
-Kişilerin hayat, sağlık veya mal varlığı açısından tehlikeli olabilecek şekilde araç sevk ve idare edilmesi,
-Alkolün etkisiyle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edememek,
-Uyuşturucu madde etkisiyle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edememek,
-Başka bir nedenle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edememek.
Kanunda “başka bir nedenle” ifadesine yer verilerek sınırsız nedenlerle trafik güvenliğini tehlikeye atma suçunun işlenebileceği hüküm altına alınmıştır. Aracın ehliyetsiz kullanılması, aşırı hız yapılması, ehliyeti olmadığı hâlde aracın bir başkasına verilmesi, ehliyeti olduğu hâlde aşırı derecede yorgun, uykusuz ve rahatsız olması gibi sayılanlara benzer diğer hallerde trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu işlenebilir.
Trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma suçu TCK md.180’de düzenlenmiştir. Bu suç, deniz, hava veya demiryolu araçlarının kullanılmasında başkalarının hayatı, sağlığı veya mal varlığı bakımından bir tehlikeye neden olunması hâlinde oluşmaktadır. Bu suçun karayollarında işlenmesi mümkün değildir.
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçunun faili, suçu oluşturan fiilleri işleyebilecek yetenekteki kişilerdir.
Karayolları Trafik Kanunu 48/8. Maddesi uyarınca 100 promil üzerinde alkollü araç kullanan kişiler Türk Ceza Kanunu’nun 179. Maddesinin üçüncü fıkrası hükümleri uygulanır.
Geçmez Hukuk Bürosu
