Hukuk alanında, kişiler gerçek ve tüzel kişiler olarak iki gruba ayrılmaktadır. Tüzel kişiler, belirli hedeflere ulaşmak amacıyla oluşturulan mal ve kişi topluluklarıdır. Türk Ceza Kanunu (“TCK”) çerçevesinde suç işleyen tüzel kişilere uygulanacak yaptırım türlerinden biri güvenlik tedbirleridir. Bu yazıda, tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirlerine odaklanacağız.
Tüzel kişilerin ıslahı ve topluma kazandırılması için TCK, belirli güvenlik tedbirleri öngörmektedir. TCK’nın 60. maddesinde tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirleri şu şekilde düzenlenmiştir:
İzin İptali: "Bir kamu kurumunun verdiği izne dayalı olarak faaliyette bulunan özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcilerinin iştirakiyle ve bu iznin verdiği yetkinin kötüye kullanılması suretiyle tüzel kişi yararına işlenen kasıtlı suçlardan mahkûmiyet halinde, iznin iptaline karar verilir." Bu durumda, tüzel kişinin işlemiş olduğu suç nedeniyle verilen izin iptal edilmektedir.
Müsadere Hükümleri: "Müsadere hükümleri, yararına işlenen suçlarda özel hukuk tüzel kişileri hakkında da uygulanır." Bu hüküm, tüzel kişilerin işlediği suçların sonuçlarına dair daha kapsamlı bir düzenleme sunmaktadır.
Hâkimin Yetkisi: "Yukarıdaki fıkralar hükümlerinin uygulanmasının işlenen fiile nazaran daha ağır sonuçlar ortaya çıkarabileceği durumlarda, hakim bu tedbirlere hükmetmeyebilir." Bu durum, hâkimin, her somut olayda sağduyu ile hareket edebilmesine olanak tanımaktadır.
Tüzel kişilerin cezai sorumluluğu yoktur; ancak TCK madde 20, "Tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygulanamaz. Ancak, suç dolayısıyla kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindeki yaptırımlar saklıdır." şeklinde bir düzenleme getirmektedir. Bu, tüzel kişilere güvenlik tedbiri uygulanabileceğini ifade eder; ancak bunun için ilgili kanun maddelerinin tüzel kişilere de uygulanabileceğini açıkça belirtmesi gerekir. Örneğin, bir kamu kurumunun verdiği izni kötüye kullanan tüzel kişilik organları için iznin iptali gibi tedbirler uygulanabilir.
Tüzel kişilik organları, kişiliğin yararını sağlamak amacıyla suç işlediklerinde, bu suçla ilgili maddi çıkarlar ve eşya, müsadere tedbirine tabi olacaktır. Müsadere, bir malın, suç işlenmesi sonucu elden çıkarılması veya sahibinin mal varlığından çıkarılması anlamına gelir.
Tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirleri hakkında Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin verdiği bir karar örneği şu şekildedir:
Tüzel kişilere özgü güvenlik tedbirleri, suç işleyen tüzel kişilerin topluma kazandırılması ve çevreye tehdit oluşturmalarının önlenmesi amacıyla düzenlenmiştir. TCK’nın 60. maddesi, bu tedbirlerin kapsamını ve uygulama yöntemlerini belirlerken, tüzel kişilerin cezai sorumluluğunun olmaması durumunu da göz önünde bulundurmaktadır. Yargıtay kararları, bu tedbirlerin nasıl uygulanması gerektiğine dair önemli prensipler sunmaktadır.
Geçmez Hukuk Bürosu
