Vasiyetname düzenleme süreci, kişilerin ölümlerinden sonra mal varlıklarını istedikleri kişilere bırakabilmeleri için hayatta iken yapabilecekleri bir ölüme bağlı tasarruftur. Bu yazılım, miras bırakanın son dileklerini ve varlıklarının nasıl paylaştırılacağını ifade eden yazılı veya sözlü ifadeleri içerir. Bir birey, ölümünden sonra sahip olduğu mal varlığını belirli kişilere aktarmak için bu tür bir beyanda bulunursa, bir vasiyetname oluşturmuş olur.
Vasiyetnamenin nasıl hazırlandığı, geri alınıp alınamayacağı, el yazısı ile nasıl yazılacağı ve iptal edilme yöntemleri hakkında bilgiler makalemizde bulunmaktadır.
Türk Medeni Kanunu’nun 502. maddesine göre, vasiyetname düzenlemek için belli yaş ve akıl sağlığı koşulları aranmaktadır. Vasiyetname için gerekli şartlar şunlardır:
-Vasiyetnameyi hazırlamak için, Medeni Kanun’daki düzenlemelere göre en az 15 yaşında olmak gereklidir.
-Vasiyetnameyi düzenleyecek kişi, yaptığı vasiyetnamenin önemini ve sonuçlarını kavrayabilecek ayırt etme gücüne sahip olmalıdır.
-Vasiyetname Düzenlemenin Sınırları Nelerdir? Vasiyetname, miras bırakanın son isteklerinin gerçekleştirilmesini amaçlayan ölüme bağlı bir tasarruftur. Genel olarak serbest olmasına rağmen, yasalarımız bu serbestliğe bazı sınırlamalar getirmiştir. Sözlü ve el yazısı ile hazırlanan vasiyetnamelerdeki sınırlamalar şunlardır:
Saklı Pay Açısından: Vasiyetname düzenlerken, yaş ve akıl sağlığı gibi koşulların yanı sıra, vasiyetnamenin içeriği de belli sınırlamalara tabidir. Miras bırakan, mal varlığı üzerinde sınırsız tasarruf hakkına sahip değildir. Vasiyetname düzenleme hakkı, saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal etmemelidir. Aksi takdirde, saklı paylı mirasçılar, vasiyetnamenin ilgili kısmının iptalini isteyebilirler.
İçerik Açısından: Vasiyetnamenin içeriği, yasalara, ahlaka ve geleneklere uygun olmalıdır. Eğer içerik bu kurallara aykırı ise, mirasçılar vasiyetnamenin iptali için dava açabilirler.
Düzenleyen Kişi Açısından: Yasal düzenlemelere göre, vasiyetname sadece kişisel olarak düzenlenebilir. Kanuni temsilci, vasi veya veli aracılığıyla vasiyetname düzenlemek mümkün değildir. Vasiyetname düzenleme hakkı kişiye özeldir ve bu nedenle şahsen yapılmalıdır.
Vasiyetname Çeşitleri ve Hazırlanışı Vasiyetname, resmi bir memurun (noter, hakim vb.) huzurunda veya miras bırakanın kendi el yazısıyla, belirli koşullar altında sözlü olarak da geçerli bir şekilde düzenlenebilir. Medeni Kanun’da belirtilen vasiyetname türleri şunlardır:
-Resmi Vasiyetname,
-El Yazılı Vasiyetname,
-Sözlü Vasiyetname.
Resmi vasiyetname, resmi bir memur ve iki tanık eşliğinde düzenlenir. Resmi memur, noterler, konsoloslar, sulh hakimleri veya bu konuda yetkili kılınmış diğer memurlar olabilir. Resmi vasiyetnameler, “okunarak ve imzalanarak” veya “okunmadan ve imzalanmadan” olmak üzere iki türe ayrılır.
Okunarak ve İmzalanarak Hazırlanan Resmi Vasiyetname: Miras bırakan, isteklerini yazılı veya sözlü olarak resmi memura bildirir. Resmi memur, bu istekleri içeren belgeyi hazırlar ve miras bırakan tarafından okunup imzalanır. Resmi memur da tarih ekleyip imzalar. Tanıklar, vasiyetnamenin kendi huzurlarında yapıldığını ve miras bırakanın ehil olduğunu onaylayarak imzalarlar.
Okunmadan ve İmzalanmadan Hazırlanan Resmi Vasiyetname: Miras bırakan, isteklerini resmi memura bildirir ve memur, bu isteklere uygun metni hazırlar. Metin, iki tanık huzurunda miras bırakana okunur ve uygun bulunduğunu onayladıktan sonra tanıklar ve resmi memur tarafından imzalanır.
Medeni Kanun’un 538. maddesine göre, el yazılı vasiyetname; metnin tamamının miras bırakanın el yazısıyla yazılmasını, tarih ve imzanın da dahil edilmesini gerektirir. Tarih, gün, ay ve yıl olarak belirtilmeli ve imza el yazısıyla atılmalıdır. El yazılı vasiyetname, miras bırakan tarafından istediği şekilde saklanabilir.
Vasiyetnameler genellikle el yazısıyla veya resmi bir şekilde düzenlenir. Ancak, bu yöntemlerin mümkün olmadığı durumlarda, özellikle acil durumlarda, sözlü vasiyetname düzenlenebilir. Sözlü vasiyetname yapılabilmesi için aşağıdaki koşulların varlığı gereklidir:
1- Acil Durumun Varlığı: Vasiyetin yapıldığı sırada acil bir durumun mevcut olması gerekir. Örneğin, ölüm tehlikesi altında olmak veya ulaşımın kesilmiş olması gibi.
2- Başka Vasiyet Yapma İmkanının Olmaması: Eğer resmi veya el yazılı vasiyet yapma şansı varsa ve sözlü vasiyet için gerekli koşullar sağlanmışsa bile, sözlü vasiyet geçerli sayılmaz.
Sözlü vasiyet, miras bırakanın son dileklerini iki tanığa aktarması ve bu tanıkların da söylenenleri belgelendirmesi ile oluşturulur. Miras bırakan, ölümünden sonra yerine getirilmesini istediği dileklerini iki tanığa bildirir ve onlardan bu dileklerini kayıt altına almalarını ister. Tanıkların bu görevi kabul etme zorunluluğu yoktur. Ancak kabul ederlerse, sözlü vasiyetin geçerliliğini sağlamak için iki farklı yol izleyebilirler:
-Tanıklardan biri, miras bırakanın dileklerini kendi el yazısıyla yazıp, tarih ve yeri belirtir ve diğer tanık da bu belgeye imza atar. Daha sonra tanıklar, belgeyi bir Sulh veya Asliye Hukuk Mahkemesine derhal teslim ederler. Mahkemeye teslim ederken, vasiyet koşullarının gerçekleştiğini, vasiyetçinin ehil olduğunu ve olağanüstü bir durumda miras bırakanın kendilerine son isteklerini sözlü olarak ilettiğini belirtirler.
-Tanıklar, miras bırakanın dileklerini yazılı hale getirmek yerine, hakime doğrudan sözlü olarak aktarırlar. Her iki tanığın ifadeleri, hakim tarafından tutanağa geçirilir ve böylece belgelenmiş olur. Tanıklar, ancak objektif nedenlerle vasiyetnamenin hakime ulaştırılmasını geciktirebilirler.
Sözlü vasiyetin hakime sunulamayacağı bazı istisnai durumlar vardır. Örneğin, bir sağlık kuruluşunda gerçekleşen bir vasiyet durumunda, o kuruluşun en yetkili kişisi hakim yerine geçebilir. Savaş gibi olağanüstü durumlarda, teğmen veya daha üst rütbeli askeri personel hakim yerine geçebilir. Ayrıca, ülke sınırları dışında seyreden bir gemi gibi bir ulaşım aracında gerçekleşen bir vasiyet durumunda, o aracın sorumlu kişisi hakim yerine geçebilir.
Eğer olağanüstü durum ortadan kalkar ve miras bırakan bir ay içinde hayatta kalırsa, sözlü vasiyetname otomatik olarak geçersiz hale gelir.
Vasiyetname, miras bırakanın son ikametgahının bulunduğu yerdeki sulh hakimi tarafından, teslim alındıktan sonra bir ay içinde açılır ve ilgililere okunur. Sulh hakiminin görevi, mirası açmak ve ilgililere bildirmektir. Sulh hakimi, bir karar verme yetkisine sahip değildir. Vasiyetname, sulh hakimi tarafından açılıp okunmadan tapu işlemleri için doğrudan kullanılamaz.
Bir vasiyetname, aşağıdaki durumlarda geçersiz kılınabilir:
-Yeni bir vasiyetname düzenlenerek ve geçerlilik şartlarına uyularak eski vasiyetname geçersiz hale getirilebilir.
-Kişi, hazırladığı vasiyetnameyi artık kullanmak istemiyorsa veya herhangi bir sebeple devam ettirmek istemiyorsa, vasiyetnameyi yok ederek geçersiz hale getirebilir. Ancak, resmi vasiyetnameler için bu durum geçerli değildir.
-Kişi, vasiyetnameden dönerek vasiyetnameyi geçersiz hale getirebilir.
Vasiyetnamenin iptali, kanunda belirtilen durumlarda mümkündür. Bu durumlar şunlardır:
-Kişinin vasiyetnameyi düzenlerken ayırt etme gücüne veya akıl sağlığına sahip olmadığı iddia ediliyorsa, bu durumun kanıtlanması ile vasiyetname iptal edilebilir.
-Kişinin vasiyetname düzenleme iradesinde hile, korkutma veya aldatma gibi durumların etkisi olmamalıdır. Eğer bu tür durumlarla kişi üzerinde baskı kurularak vasiyetname düzenlenmişse, mirasçılar veya kişi kendisi vasiyetnamenin iptalini talep edebilir.
-Hukuka, ahlaka ve adaba aykırı bir şekilde düzenlenen vasiyetnamenin iptali istenebilir.
Vasiyetnameler için belirlenmiş bir geçerlilik süresi yoktur. Miras bırakan vasiyetini değiştirmediği, yok etmediği veya vasiyetname mirasçılar tarafından geçersiz kılınmadığı sürece, vasiyetnamenin geçerliliği devam eder.
Vasiyetname düzenlemek tek taraflı bir hukuki işlemdir ve miras bırakan istediği zaman vasiyetnamesinden dönebilir. Vasiyetnameden dönme hakkından feragat edilse bile, vasiyetnameden dönülmesi mümkündür.
Vasiyetnameden dönülürken, vasiyetname hangi şekilde oluşturulduysa o şekilde dönülmelidir. Resmi vasiyet şeklinde yapılan bir vasiyetnameden dönülüyorsa, bu işlem de resmi şekilde noterde veya mahkemede yapılmalıdır. Aksi takdirde dönme işlemi geçersiz sayılır.
Ayrıca, ikinci bir vasiyetname düzenleyerek ilk vasiyetnameden dönülmesi de mümkündür. İkinci vasiyetname, birinci vasiyetname ile çelişiyorsa, ikinci vasiyetname dikkate alınır ve ilk vasiyetten dönüldüğü kabul edilir. Ancak, iki vasiyetname birbirini tamamlıyorsa, her ikisi de geçerli sayılır. Vasiyetname ile ilgili daha fazla bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Geçmez Hukuk Bürosu
